پیشینه و مبانی نظری ساختار سازمانی

ساختار سازمانی سازمان پدیده ای اجتماعی است که به طور اگاهانه هماهنگ شده و دارای حدود و ثغور نسبتا " مشخصی بوده و برای تحقق اهداف ، بر اساس یک سلسله مبانی دائمی فعالیت می نماید .( رابینز ، 1385 ). برای شناخت سازمان باید به ابعادی از سازمان توجه شود که بیان کننده ویژگی های خاص سازمان هستند . ابعاد سازمانی به دو گروه طبقه بندی می شوند : ساختاری و محتوایی . این ابعاد به همان صورت سازمان را تشریح می کنند که شخصیت و ویژگی های فیزیکی معرف افراد هستند ( دفت ، 1389 : 18 ). ساختار سازمانی چارچوبی است که مرزهای رسمی را که سازمان در آن ( محدوده ) فعالیت می کند ، تعریف می نماید . ساختار یک سازمان نشان می دهد که چگونه افراد برای منابع رقابت می نمایند ، مسئولیت های سود و سایر معیارهای عملکردی در کجا قرار دارد ، چگونه اطلاعات منتقل می شود و چگونه تصمیمات اتخاذ می گردد ( رو و بایرز ، ، 1997 : 196 ). ساختار سازمان تعریف می کند که چگونه وظایف به طور رسمی تقسیم ، گروه بندی و هماهنگ می شود ( رابینز ، 1997 ). به بیان دیگر ، ساختار سازمان به شکل کسب و کار اشاره می نماید و بازتابی از اهداف و مقاصد سازمان ، اندازه و پیچیدگی مشاغل ، ماهیت تخصص مورد استفاده ، سبک مورد نظر برای سرپرستی و مدیریت ، وسایل و ابزار هماهنگی و کنترل می باشد ( پتینگر ، 2000 : 210 ). ساختار سازمانی نشان دهنده روابط رسمی در میان افراد و گروه ها و همچنین راهنمای اصلی برای عملکرد موثر و مناسب کارکنان و موفقیت کلی سازمان بوده و خطوط مسئولیت و اختیار را در داخل شرکت به وضوح بیان می نماید و در هماهنگی عملیات کلی به مدیریت یاری می رساند ( گوردون و دیگران ، 1990 : 950 ). از نظر دفت ساختار سازمانی در نمودار سازمانی نمایان می شود . نمودار سازمانی یک نماد قابل رویت ، از کل فعالیت ها و فرایندهای سازمان است . درتعریف ساختار سازمانی به سه رکن اصلی زیر اشاره می شود : ساختار سازمانی تعیین کننده روابط رسمی گزارش گری در سازمان است و نشان دهنده سطوحی است که در سلسله مراتب اداری وجود دارد و نیز حیطه کنترل مدیران یا سرپرستان را مشخص می نماید . ساختار سازمانی تعیین کننده افرادی است که به صورت گروهی در دوایر کار می کنند و گروه بندی یا تقسیم بندی دوایری است که در کل سازمان وجود دارد . ساختار سازمانی در برگیرنده طرح سیستم هایی است که به وسیله آن ها فعالیت های تمام دوایر هماهنگ و یکپارچه می گردد و در نتیجه سیستم ارتباط موثر ( در سازمان ) تضمین خواهد شد . ( دفت ، 1389 : 211 ). 1 - 2 - 2 - تحقیقات مینتزبرگ در مورد انواع ساختارهای سازمانی مینتزبرگ معتقد است که در هر سازمان ، پنج بخش اصلی وجود دارد . این پنج بخش به شرح زیر تعریف می